فارسی
Englishیکی از سوال‌های رایج از دندانپزشکان ، نگرانی در مورد کیست‌های دندانی است . متاسفانه تلقی اشتباهی در مورد کیست‌های دندانی در میان مردم وجود دارد و گاه خیلی از همکاران دندانپزشک هم با کاربرد نادرست واژهٔ کیست در توضیح به بیمارانشان ، به این تلقی اشتباه دامن می‌زنند؛
اما فی‌الواقع کیست دندانی چیست ؟ چه طور درمان می‌شود و آیا خطرناک است یا خیر ؟ در این مقاله به این سؤالات شما به صورت کامل پاسخ می‌دهم .
دندانپزشکان از اصطلاح « ضایعه » برای مواردی که در رادیوگرافی ها ( عکس‌های فک و دندان شما ) می‌بینند استفاده می‌کنند. کیست در اصل یک اصطلاح پاتولوژیک است؛ یعنی در واقع تشخیص قطعی کیست بر اساس شواهدی که زیر میکروسکوپ دیده می‌شود مسجل می‌شود ؛ بنابراین در بیشتر موارد اطلاع واژهٔ کیست تا زمانی که جواب پاتالوژیست به دستمان نرسد یعنی بعد از خارج شدن با جراحی و فرستادن به پاتولوژیست ، اطلاق درستی نیست؛ اما در مواردی با توجه به تکنولوژی‌های جدید و نه چندان معمول ( مانند استفاده از رادیوگرافی CBCT یا با استفاده از سونوگرافی ) امکان تشخیص نسبتاً قطعی قبل از خارج کردن برای کیست‌های ناحیه فک و صورت و دندانی وجود دارد؛ بنابراین استفاده از اصطلاح ضایعه درست است و نه کیست . کیست در واقع یک حفرهٔ توخالی به صورت کیسه مانند یا حاوی مایع (مواد نیمه جامد) با دیواره یا غشای متمایز از بافت اطراف است .
فرق آبسه با کیست چیست ؟
آبسه یک حالت التهابی کلینیکی است که دندانپزشک با معاینه آن‌را تشخیص می‌دهد. آبسه در عکس رادیوگرافی اغلب ممکن است دیده نشود. آبسه به تنهایی بعد از مرگ پالپ (عصب) دندان و عفونی شدن کانال های دندان می‌تواند به وجود آمده باشد یا بعد از وجود یک کیست یا گرانولوم ایجاد شده باشد.
کیست‌های دندانی چه طور درمان می‌شوند ؟
در درجهٔ اول وقتی با ضایعه‌ای مواجه هستیم نمی‌دانیم که واقعاً کیست هست یا نه ! شیوع کیست‌های حقیقی بالا نیست بنابراین برای درمان ابتدا به سراغ درمان منشأ (دندان) می‌رویم. برای دندانپزشک در مرحلهٔ درمان فرقی نمی‌کند که آن‌چه ر عکس رادیوگرافی می‌بیند کیست باشد یا گرانولوم …، چرا که در مرحله درمان اولیه بیشتر موارد فقط درمان ریشه مشکل را حل می‌کند. بعد از درمان منشأ احتمالی که یک دندان پوسیده یا ضربه دیده یا پرشده است، معمولاً منتظر می‌مانیم که ضایعه به سمت کوچک شدن برود . درمان دندان دو راه دارد، اولی درمان ریشه ( عصب‌کشی دندان ) است و راه دوم حذف صورت مسئله با کشیدن دندان است. بعد از درمان ممکن است نیاز باشد که شما چند ماه بعد مراجعه کنید تا نتیجهٔ درمان بررسی شود. در بررسی روند درمان ممکن است که نیاز به خارج شدن ضایعه (تا اینجا هم کیست نیست!) وجود داشته باشد که در این حالت درمان جراحی برای شما انجام می‌شود. یا اینکه روند درمان مطلوب باشد و همان درمان قبلی کافی باشد و کار بیشتری انجام نشود.
در ضایعات خیلی بزرگ که احتمال کیست واقعی بودن بالاست، از آنجایی که ممکن است فقط با درمان ریشه معمولی ، مشکل حل نشود، ممکن است که منتظر نتیجه نمانیم و براساس سن و شرایط بیمار تصمیم بگیریم که بلافاصله درمان جراحی با خارج کردن ضایعه و فرستادن آن برای روشن شدن ماهیت آن در آزمایشگاه پاتولوژی صورت دهیم .
آیا کیست‌های دندانی خطرناک هستند؟
کیست‌های منشأ دندانی آن طور که بیماران از آن وحشت دارند خطرناک نیستند . آن‌ها بیشتر موارد دردناک نیستند . رشد کمی دارند و اغلب بر روی بافت‌های مجاور تأثیر زیادی ندارند ؛ اما چون از یک لایهٔ اپیتلیوم در حال رشد در دیواره ، تشکیل شده است، به طور ذاتی پتانسیل تغییر ماهیت دارند . این تغییر ماهیت می‌تواند در موارد خیلی نادر ، به سمت تشکیل تومور از دیوارهٔ کیست باشد . در موارد کمتری هم این تومورها ممکن است بدخیم باشند ؛ بنابراین درمان همیشه مورد نیاز است؛ اما پروسهٔ درمان ممکن است با مداخلات مرحله‌ای باشد؛ یعنی در بار اول فقط دندان درمان شود. در ادامه در بررسی‌ها ممکن است نیاز به جراحی هم وجود داشته باشد. در نهایت اگر هر بافتی از بدن در جریان جراحی خارج شود (بیوپسی)، طبق پروتکل به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می‌شود تا ماهیت آن بررسی شود و آنجاست که به طور قطعی اسم «کیست» یا ضایعهٔ دیگر روی آن می‌گذارند.
عوارض دیگر کیست‌های دندانی:
کیست‌های دندانی می‌توانند عفونی شده و دردناک شوند. تبدیل به آبسه شده و تورم و برآمدگی در فک ایجاد کنند که با این حالت حتی بیمار می‌تواند دچار تب و بی‌حالی هم بشود . کیست‌ها اگر درمان نشوند چون حفره‌های خالی از استخوان در فک هستند، استخوان فک را در برابر ضربه تضعیف می‌کنند. به ندرت پاراستزی (بی‌حسی)، تحلیل ریشه و لقی دندان ها عارضهٔ کیست‌های بزرگ درمان نشده می‌تواند باشد.
از شنیدن عبارت کیست از دهان دندان‌پزشکتان نترسید!
حقیقت این است که دندانپزشکان همیشه واژهٔ کیست را به عنوان یک احتمال بر زبان می‌آورند ! در بیشتر موارد واقعاً کیستی وجود ندارد. در اکثر موارد درمان ریشه ( عصب‌کشی دندان ) صحیح، مشکل را برطرف می‌کند و نیاز به درمان دیگری وجود ندارد. ضایعه‌ای که دیده می‌شود بیشتر موارد گرانولوم نام دارد و در مرحله درمان اولیه ماهیت و اسم آن فعلاً اهمیتی ندارد! به هر دلیل اگر در بررسی‌های دوره‌ای که در ماه‌ها و حتی سال‌های بعد صورت می‌گیرد ، دندانپزشک اگر متوجه مورد مشکوکی شد، بهترین درمان‌های تکمیلی را به شما پیشنهاد می‌دهد .
