حقیقت این است که در کنترل درد بیمار عوامل بسیار بسیار زیادی دخیل هستند. مراجعه به دندانپزشک البته رکن اصلی کنترل درد دندانی است.
استراتژی کنترل درد در دندانپزشکی
1. اولین استراتژی در کنترل درد ، رفع علت درد است . درمان دندان عامل درد ، مهمترین و اصلیترین وظیفه یک کلینیسین است و درمان علامتی بدون تلاش برای رفع علت درد نمیتواند ، درمان صحیحی باشد.
کنترل روانی درد ، مهمترین وجه کنترل درد است . درد علاوه بر جنبه فیزیکی و فیزیولوژیک ، حاوی جنبه روانی است و گاهی این جنبه روانی حتی مؤثرتر از جنبه فیزیولوژیک درد میباشد. جلب اعتماد بیمار و رابطه مؤثر بین دندانپزشک و بیمار میتواند در کنترل درد در تمام مراجل درمان و حتی بعد از درمان مؤثر باشد.کنترل روانی درد می تواند البته روش دارویی( مثل تجویز آرامبخش) یا روش غیر دارویی ( مثل روش های ارتباطی ، شناختی یا هیپنوتیزم و …) داشته باشد.
اولین انتخاب دارویی در کنترل درد دندانی، ایبوپروفن میباشد که در دوز ۲۰۰ الی ۸۰۰ میلیگرم تجویز میشود ولی دوز مجموع آن نباید از ۳۲۰۰ میلیگرم در روز فراتر باشد. حداکثر اثر مؤثر ایبوپروفن ۸۰۰ میلی گرم در یک نوبت استفاده است که البته مصرف ۴۰۰-۶۰۰ میلی گرم هر شش ساعت، زمانبندی رایج است.
2. دومین استراتژی دارویی کنترل درد اضافه کردن استامینوفن به استراتژی اول (ایبوپروفن) است. ترکیب این دو دارو با هم یا مصرف همزمان آنها به تناوب ، احتمالاً اثرات مضاعفی داشته و به کنترل درد کمک بیشتری میکند.
3. استراتژی سوم دارویی کنترل درد ، استفاده از یک ضد درد مخدر است . مخدر ضد درد انتخابی معمولاً در دندانپزشکی کدئین میباشد و به صورت ترکیبی با استامینوفن تجویز میشود.
4. استراتژی بعدی کنترل درد دارویی شامل کورتون ها میشود. کورتونها خط اول و حتی دوم در کنترل دردهای دندانی نیستند؛ اما در چارچوپ یک نگرش علمی و بدون رویکرد افراطی یا از باب محکم کاری، میتوانند در دندانپزشکی در کنترل درد و التهاب شدید بیماران کاربرد داشته باشند.
متاسفانه رویکرد اغلب افراطی و بعضاً تفریطی نسبت به استفاده از کورتیکواستروئیدها در دندانپزشکی نگاه غالب است.
سایر داروها و روشهای تجویز دارومی توانند در کنترل درد دندانی کاربرد داشته باشند مسیر درد در سیستم عصبی ما بسیار پیچیده است.
درد پدیدهای سایکوسوماتیک است و در سطوح مختلفی میتواند دستکاری یا کنترل شود. استفاده از آرامبخشها میتواند بامکانیسمهای فیزیولوژیک و سایکولوژیک در کاهش درد بیماران مؤثر باشد (مثلاً استفاده از آرامبخشی هوشیارانه در مطب یا تجویز آرامبخش در شب قبل از مراجعه برای بیماران مضطرب). داروهای با مکانیسمهای دیگر هم در کنترل درد دندانپزشکی مطرح شدهاند (داروهایی مثل کتامین ، داروهای با مکانسیم مرکزی کنترل درد و حتی ضدافسردگیها و…) کاربرد این داروها عمومی نیست و در مراحل تحقیقی در دندانپزشکی هستند.
استفاده از ایپوئیدها به تنهایی هم در کنترل دنداندرد شدید میتواند در موارد اسنثنائی کاربرد داشته باشد که البته در تجویز این دارو باید دندانپزشک امکان سوء مصرف این داروها را در نظر داشته باشد. ژلهای موضعی بنزوکائین در دسترس بیماران در داروخانهها قرار دارند ولی اثر آنها در کنترل درد بسیار محدود و موضعی است و اغلب فقط به قبل از شروع درمان محدود میشود.